Değişimin hızlı yaşandığı 21’inci yüzyılda gençlerde aranan beceriler de farklılaşıyor. Koç Üniversitesi Psikoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sami Gülgöz, gelecekte gençlerin sahip olması gereken yedi ana beceriyi ‘adaptasyon, yaratıcı düşünme, çözüm odaklılık, bilgiye erişebilme ve kullanabilme, İngilizce, teknolojiyi kullanma ile girişimci ruh’ olarak sıralıyor.
Dünya hızla değişiyor. Haliyle size başarıyı getirecek yetenekler de. Koç Üniversitesi Psikoloji bölümünde çalışmalarını sürdüren Prof. Dr. Sami Gülgöz, gelecekte yedi becerinin öne çıkacağını belirterek, bunları ‘adaptasyon, yaratıcı düşünme, çözüm odaklılık, bilgiye erişebilme ve kullanabilme, İngilizce, teknolojiyi kullanma ile girişimci ruh’ olarak sıralıyor. Özellikle uyum yeteneğine dikkat çeken deneyimli akademisyen, değişimlerin süreceğini vurgulayarak, şöyle konuşuyor:
“Robotlar, yeni enerji kaynakları gibi teknolojilerden bahsediyoruz. Gençlerin gelecekte çalışacakları birçok alan henüz ortaya çıkmadı. Kendilerini neye göre hazırlayacakları belli olmadığı için adaptasyon ve uyum becerisi kazanmaları önemli. Bazı filozoflar zekânın tanımı olarak değişen şartlara uyum becerisine işaret eder. 10 yıl önce bilmediğimiz mesleklerde bugün milyonlarca insan çalışıyor. Gençler kendilerini geleceğin bilinmeyen mesleklerine uyum becerisiyle hazırlamalı. Sürücüsüz araçların geleceğini kim tahmin edebilirdi. Şimdi sürücüysen, 10 yıl sonra birden çok aracı uzaktan idare etmen beklenebilecek.”
Notre Dame de Sion Fransız Lisesi’nde veli bilgilendirme toplantısı sonrasında buluştuğumuz Prof. Dr. Gülgöz ile geleceğin becerileri ve meslek seçimi hakkında konuştuk. İşte sıraladığı yedi ana beceri:
1-) Adaptasyon gücü, esneklik
Ülkemiz ve dünya çok hızlı değişimlerden geçiyor. Her işin gerektirdiği beceri ve bilgiler de değişiyor. Bazı açılardan eskinin değerlerine ve yaklaşımlarına sıkıca sarılmak yararlı olabilirken, bazen değişimi sezinleyip ona göre gerekli adımları atmak gerekecek.
2-) Yaratıcı düşünme
Bedensel olarak çalışılan işlerde azalma görülürken zihin gücüne gereksinim artıyor. Karşımıza çıkan yeni sorunların hallolması için geleneksel çözümler yetersiz kalıyor. Yaratıcılığa, yeni düşüncelere daha fazla ihtiyaç duyulacak. Bunun için gereken beceriler de analiz edebilme, verilen bilgiyle yetinmeyip sorgulayabilme ve yeni, yaratıcı fikirler üretebilme olacak.
3-) Çözüm odaklılık
Gelişmeler, gelecekte karşımıza çıkacak sorunların zaman kaybıyla hızla büyüyeceğini gösteriyor. Yaşam hızıyla birlikte, sorunların büyüme hızı da artıyor. Örneğin iklim değişikliği gitgide hızlanıyor ve çözüm gereksinimi de acil hale geliyor. Bu durumda en önemli becerilerden biri de kişilerin sorunları saptayıp hızla çözüme yönelmeleri.
4-) Bilgiye erişim ve kullanma
Bilgi hızla artıyor, bu nedenle artık bir insanın her şeyi aklında tutabilmesi mümkün değil. Kişiler temel gereklilik gösteren bilgilere sahip olmalı, diğer bilgileri ise nereden edinebileceklerini ve nasıl kullanabileceklerini bilmeli.
5-) İngilizce
Tüm meslekler ve her türlü medya kullanımı için İngilizce bilmek artık bir zorunluluk. Sadece okuma-anlama düzeyinde değil, gündelik dilde rahatça iletişim kurabilecek seviyede bilmek gerekiyor. Birlikte çalışılan kişiler giderek daha çok başka ülkelerin insanı olacak ve onlarla işin her yönü hakkında konuşulması gerekeceği gibi, gündelik sohbetlerin de rahatlıkla yapılabilmesi bir zorunluluk haline gelecek.
6-) Teknoloji kullanımı
Teknoloji yaşamın her alanında. Onu kullanmak önde gelen becerilerden olmayı sürdürecek. Ancak sadece sunulduğu biçimde kullanabilmek yeterli olmayacak, kendi amaçlarımıza uygun uyarlama ve eklentiler yapabilmemiz de gerekecek. Algoritma temelinde düşünebilme ve kod yazabilme becerileri önem kazanacak.
7-) Girişimci ruhu
Genelde girişimcilik sadece kendi işini yapma olarak algılansa da gelecekte bu ruh birçok alanda gerekli hala gelecek. Şirketlerin kendi personelinden beklentileri de girişimci gibi düşünmeleri ve çalışmaları yönünde değişim gösterecek.
DENEYİM KAZANMASINI SAĞLAYIN
Velilere bu süreçte düşen en önemli iki görev var. Biri mesleğin iç yüzünü onlara göstermek. Avukat olmak isteyen bir çocuğunuz varsa, ona gerçek hayatın dizilerdeki gibi olmadığını göstermelisiniz. Bir avukatın yanında çalışmasını sağlayın. Hayallerindekiyle gerçek arasındaki farkı görmesi gerekiyor. İkincisi, Türkiye’de öğrencilerin meslekleri tanıması için birçok program bulunuyor. Örneğin üniversiteler belli dönemlerde kapılarını liselilere açıyor. Gençler akıllarındaki bölümlerle ilgili derslere katılabiliyor, akademisyen ve üniversitelilerle bir araya geliyor. Aileler çocuklarının bunlardan haberdar olması için araştırma yapmalı ve onları yönlendirmeli.
MESLEK SEÇİMİ ÖNEMLİ BİR KARAR
Ergenlerin hayatındaki önemli kararlardan biri de, meslek seçimi. Gülgöz öğrencilere şunları öneriyor: “Klasik olarak söylenen üç şey var: Hangi alanlarda yeteneklisin? Kişiliğin hangi mesleklere uygun? Seni ne heyecanlandırıyor? Bunlara iki şey daha ekliyorum: Nasıl bir yaşam tarzına sahipsin ve neye değer veriyorsun? Mesleğinizle değer verdiğiniz alanlar uyuşmalı. Ayrıca yaşam tarzınıza göre meslek seçimi yapmalısınız. Ne tür insanlarla çalışmak istiyorsunuz? Nasıl giyiniyorsunuz? İşe hangi saatte başlamanın size daha uygun olacağını düşünüyorsunuz? Birçok insan kendini işinin yaşam tarzına uyduruyor. Bu da onları mutsuz ediyor.”